Obecnie w wielu urządzeniach, w których wykorzystywane są instalacje elektryczne lub układy elektroniczne znajdują się układy pozwalające na sterowanie ich pracą. Jednymi z nich są przełączniki, które mimo różnej budowy pozwalają na kontrolowanie pracy wbudowanych obwodów przez ich włączanie lub odłączanie.
Przekaźniki to urządzenia, które po spełnieniu określonych warunków wywołują nagłą, ale ustaloną zmianę w podłączonych do niego obwodach wyjściowych.
Typy przekaźników
- Przekaźniki elektromagnetyczne.
Opierają one swoje działanie na zasadzie elektromagnesu. Prąd płynący w zwojnicy przekaźnika wywołuje pole magnetyczne, które przyciąga metalowy, najczęściej stalowy element zamykający lub otwierający odpowiedni styk, lub ich zestaw. Przekaźnik elektromagnetyczny zawiera w sobie trzy układy: odbiorczy – składający się ze zwojnicy nawiniętej na stalowy rdzeń; pośredniczący, odpowiadający za wytworzenie pola magnetycznego; wykonawczy – uruchamiany działaniem tego pola na zworę, składający się ze styków odpowiadających za zamknięcie lub otworzenie obwodu.
- Przekaźniki statyczne zwane także elektronicznymi lub półprzewodnikowymi (SSR z ang. Solid State Relay).
W swoim działaniu wykorzystują one elementy elektroniczne, magnetyczne lub inne, nie posiadają jednak części ruchomych. Elementami łączącymi obwody w przełącznikach statycznych są m.in. tranzystory, tyrystory lub triaki. Sterowane są one z użyciem prądu stałego lub przemiennego zaś obsługiwane mogą być obwody zarówno jednofazowe, jak i trójfazowe. Przekaźniki SSR, z uwagi na swoją budowę, nie zapewniają skutecznego rozdzielenia elementów, dlatego ten rodzaj przełączników wymaga dodatkowego uzupełnienia o odłączniki, pozwalające na stworzenie skutecznej przerwy izolacyjnej.
Ponadto wyróżniane są inne rodzaje przekaźników np. przekaźniki cyfrowe, zatrzaskowe, bezpieczeństwa, priorytetowe i czasowe. Odmianą przekaźników są także kontaktrony.
Zastosowania
Przełączniki elektromagnetyczne stosowane są m.in. w motoryzacji, w układach zapłonowych samochodów, sterownikach urządzeń pokładowych i oświetlenia. Wykorzystywane są także w maszynach rolniczych i ciężkich pojazdach transportowych. Używane są w budownictwie, w przemyśle, w telekomunikacji oraz wielu innych dziedzinach życia. Pozwalają one na stworzenie systemów zabezpieczających przed spadkami lub wzrostami napięcia w instalacji, lub układów decyzyjnych pozwalających na włączenie zasilania awaryjnego i uruchomienie obwodów sygnalizacyjnych.
Z kolei przełączniki statyczne używane są w różnego rodzaju urządzeniach elektrycznych, szczególnie gdzie konieczne jest sterowanie temperaturą układów, m.in. w piecach elektrycznych, suszarkach, różnego rodzaju piecach, inkubatorach, cieplarkach, kserokopiarkach, systemach lutowania lub spawania czy wtryskarkach do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych. Wykorzystywane są one ponadto w urządzeniach pracujących cyklicznie m.in. w pralkach, maszynach paczkujących do sterowania oświetleniem. Używane są też w instalacjach produkcyjnych do sterowania pracą różnych prostych urządzeń, np. elektrozaworów lub pomp.
Szeroki wybór przełączników statycznych, jak i elektromagnetycznych oferuje firma Micros.
Korzyści
Zastosowanie przełączników pozwala na uproszczenie budowy instalacji elektrycznej, dzięki rozdzieleniu obwodów energetycznych od obwodów sterujących. Przewody sterujące układami elektrycznymi mogą mieć mniejszą średnicę, dzięki czemu mniejsza jest ich masa. Zastosowanie przełączników pozwala na uproszczenie konstrukcji różnego rodzaju włączników i stacyjek, ponieważ wymagają one wtedy prądów o mniejszych natężeniach. Konstrukcje, w których stosuje się przełączniki są bardziej niezawodne i łatwiejsze w diagnozowaniu i naprawie.