Do 31 grudnia 2013 r. państwa członkowskie Unii Europejskiej muszą podać do wiadomości publicznej wykaz ogrzewanych lub chłodzonych budynków o powierzchni użytkowej wynoszącej ponad 500 m kw. należących do instytucji rządowych. Mają one być systematycznie poddawane modyfikacji prowadzącej do zwiększenia efektywności energetycznej i stanowić przykład dla innych podmiotów.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2012/27/UE z dnia 26 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej zawiera wiele wskazań, które dokładnie określają, jakie działania muszą podjąć państwa członkowskie, aby zacząć wymiernie redukować wykorzystywanie energii. Jednym z pierwszych kroków jest stworzenie listy budynków rządowych, które – na podstawie przeprowadzonych audytów – otrzymają charakterystykę energetyczną lub szczegółowy wykaz danych dotyczących rodzajów oraz ilości zużywanej energii. Co roku 3% ich powierzchni będzie musiało zostać poddane renowacji lub wdrożeniu alternatywnych metod pozwalających na spełnienie minimalnych wymogów dotyczących poprawy efektywności energetycznej. Zagrożeniem dla wykonania przyjętych zobowiązań mogą być jednak braki związane z prawidłową ewidencją gruntów i budynków, za której przygotowanie zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. odpowiedzialne są starostwa i miasta na prawach powiatów dostarczające Głównemu Geodecie Kraju dane do zestawień zbiorczych. Najbardziej aktualne, upublicznione Sprawozdanie o Stanie Mienia Skarbu Państwa na dzień 31 grudnia 2011 r.1 nie przedstawia tym samym wykazu budynków, na podstawie którego stworzona mogłaby zostać lista obiektów objętych modernizacją.
Audyt energetyczny gwarancją oszczędności budżetowych
Dotychczasowy brak formalnego przymusu poprawy efektywności energetycznej sprawia, że niewiele organów państwowych gospodarujących budynkami i lokalami pokusiło się o analizę sposobów i stopnia zużywania energii. Jak wynika z doświadczeń firmy TÜV SÜD Polska, prawidłowo przeprowadzony audyt, w wyniku którego wykonane zostaną rekomendowane modernizacje oraz wprowadzone będą odpowiednie rozwiązania, jest w stanie przynieść oszczędności ciepła nawet do 75%: – Wykorzystywanie alternatywnych źródeł energii to tylko jedna strona medalu. Przede wszystkim warto bowiem starać się maksymalnie ograniczać jej zużycie. Budynki instytucji rządowych finansowane z budżetu państwa to w dużej mierze stare konstrukcje z dużą liczbą nieefektywnych rozwiązań generujących nadmierne koszta. Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej zwraca zatem uwagę na taką modernizację tych obiektów, która pozwoliłaby spełnić przynajmniej minimalne wymagania charakterystyki energetycznej. Takie zabiegi mają być wzorcem zachęcającym innych do poszukiwania wymiernych oszczędności. Stan tych obiektów, szczególnie w najmłodszych krajach członkowskich Unii Europejskiej, pozostawia wiele do życzenia pod względem zapotrzebowania na energię elektryczną i cieplną. Przeprowadzenie audytów to zatem konieczny krok, który wskaże, gdzie szukać oszczędności w ich użytkowaniu np. poprzez stosowanie systemu zarządzania energią. Pozwala on tak zorganizować pracę osób, maszyn i urządzeń w zależności od pory dnia, roku, pogody, funkcji budynku, specyfiki pracy czy gabarytów pomieszczeń, aby oszczędności energii były jak największe – zauważa Marek Marcisz, specjalista ds. energetyki w firmie TÜV SÜD Polska.
Mniej energii zużywanej na każdym kroku
Podstawą do przygotowania charakterystyki energetycznej lub szczegółowego wykazu danych dotyczących rodzajów oraz ilości zużywanej energii w budynkach jest audyt. Zaczyna się on od poznania obiektu i zebrania danych ogólnych. Aby oszczędności były jak największe, a zaproponowane rozwiązania odpowiadały charakterystyce budynku, konieczne jest przeanalizowanie jego konstrukcji, liczby kondygnacji, kubatury, powierzchni, liczby lokali, liczby osób korzystających z obiektu, sposobu przygotowania ciepłej wody użytkowej, funkcji budynku i zastosowanego systemu ogrzewania. Kolejny etap to sprawdzenie jakości i stanu instalacji elektrycznej, wodnej, gazowej, grzewczej, wentylacyjnej i klimatyzacyjnej. Zalecane jest także zastosowanie metody termowizyjnej i określenie miejsc utraty ciepła. Zebrane dane służą do wykonania obliczeń audytowych, które określają zapotrzebowanie na ciepło, energię elektryczną oraz paliwa, a także wykazują obecną efektywność energetyczną budynku. W celu jej poprawy, audytor rekomenduje rozwiązania organizacyjne bądź techniczne, które należy wdrożyć: – Najbardziej efektywne sposoby nieinwestycyjne ograniczające zużycie energii to wprowadzenie systemów zarządzania nią. W pierwszej kolejności konieczne jest przeprowadzenie szkoleń dla pracowników, rozpoczęcie zaplanowanych z udziałem audytora akcji informacyjnych, zamieszczenie etykiet na urządzeniach, czy szczegółowe określenie godzin pracy, w czasie których wykorzystywanie energii musi zostać zoptymalizowane. Kolejnym etapem, który angażuje już dodatkowe środki finansowe, jest częściowa bądź kompletna termomodernizacja obiektu. Rozwiązania inwestycyjne są jednak najbardziej efektywne, gdy świadomość użytkowników budynku na temat umiejętnego wykorzystywania energii jest wysoka. W przeciwnym razie dochodzić może do sytuacji, kiedy zaoszczędzona w jednym miejscu energia, czy ciepło, są nadmiernie zużywane w innym – dodaje Marek Marcisz.
