Zakłady Elektrotechniki Motoryzacyjnej Sp. z o.o. (ZEM) z siedzibą w Dusznikach-Zdroju prowadzą działalność gospodarczą od 20 lat, lecz korzenie firmy sięgają 1946 roku. ZEM to renomowany producent silników elektrycznych prądu stałego małej mocy do różnorodnych zastosowań, a w szczególności w branżach: motoryzacyjnej, meblarskiej, sprzętu medycznego. Przedsiębiorstwo świadczy także wyspecjalizowane usługi galwaniczne. Spółka stale wprowadza nowe technologie i modernizuje park maszynowy. Silniki produkcji ZEM są dostarczane do odbiorców zarówno w Polsce, jak i w całej Europie.
O historii firmy, najważniejszych aspektach działalności i planach na przyszłości rozmawiamy z Panem Andrzejem Banaszewskim – Prezesem Zarządu i Współwłaścicielem Zakładów Elektrotechniki Motoryzacyjnej Sp. z o.o.
Czy może Pan pokrótce przedstawić historię przedsiębiorstwa Zakłady Elektrotechniki Motoryzacyjnej Sp. z o.o.? Jaka była jego geneza?
Firma pod nazwą Zakłady Elektrotechniki Motoryzacyjnej Spółka z o.o. powstała 20 lat temu. 30-11-2001 podpisaliśmy akt notarialny tworzący naszą Spółkę. Ale historia tej firmy jest dłuższa i sięga wieku XIX. Pierwotnie na miejscu obecnego ZEM istniała w latach 1895-1943 tkalnia mechaniczna niemieckiego przedsiębiorcy Hermanna Hanke, który w 1891 roku założył Organizację Tkactwa Chałupniczego. Obszerny zakład został rozbudowany w 1913 roku i zatrudniał ponad 1000 osób – był również jednym z nowocześniejszych, jak na tamte czasy, zakładem produkcyjnym. W 1943 roku teren zakładu przejęła berlińska firma produkująca sprzęt radiotechniczny (w tym na potrzeby wojska), wysokospecjalistyczne części do rakiet V1, V2 i radarów. Dopiero w latach powojennych zaczęła się ta „właściwa” historia ZEM – w 1946 roku powstało tu przedsiębiorstwo państwowe, w 1957 roku uruchamiając dostawy do polskiej motoryzacji. W latach 80. XX wieku byliśmy głównym dostawcą silników chłodnic i nagrzewnic oraz kompletnych zespołów wycieraczek szyb przednich i tylnych dla samochodów osobowych (w tym słynnego Fiata 126p), dostawczych, ciężarowych i autobusów. W 1995 roku firma została przekształcona w POL-MOT ZEM S.A., by już trzy lata później zostać wykupioną przez Amerykanów, tworząc spółkę VISTEON ZEM S.A. Obecne Zakłady Elektrotechniki Motoryzacyjnej Sp. z o.o. powstały w dniu 30.11.2001 jako firma rodzinna, rozpoczynając działalność w 2002 roku, kontynuując prawie 75 letnie tradycje produkcji silników elektrycznych prądu stałego. Chociaż obecny asortyment produkcji ma nieco inne zastosowanie, staramy się, aby nie zapomniano o bogatej historii, jaka na przestrzeni lat się tutaj tworzyła. Stąd też w 1996 roku z inicjatywy nieżyjącego już dziś, byłego pracownika ZEM Jerzego Kwolka powstała Sala Tradycji ZEM, która jest systematycznie uzupełniana o najnowsze zasoby. Obejmuje ona zbiór najważniejszych wyrobów, pamiątkowych zdjęć, różnego rodzaju ksiąg, ulotek z firmowych imprez, medali, odznaczeń czy też fragmentów infrastruktury naszej firmy. Poza eksponatami stricte związanymi z firmą, w Sali znajduje się także wiele przedmiotów z dawnej wytwórni radiotechnicznej czy wreszcie wspomnienie dawnej tkalni. Planujemy dalej kontynuować misję p. Kwolka i poszerzać zbiór o najnowszą historię ZEM.
Czy mógłby Pan omówić szczegółowo przedmiot działalności przedsiębiorstwa?
Katalog naszych produktów jest dość obszerny – od części zamiennych na rynek motoryzacyjny, przez silniki elektryczne, mechanizmy i kompletne zespoły napędowe, aż po usługi galwaniczne. Naszym głównym produktem są wysokiej jakości silniki elektryczne prądu stałego oraz mechanizmy napędowe 12V i 24V, których wytrzymałość przekracza standardowe dwa lata gwarancji. Do dzisiaj jeżdżą Fiaty 126p wyposażone w oryginalne mechanizmy napędowe wycieraczki szyby przedniej wyprodukowane w ZEM. Jak mówi anegdota w małym fiacie nie psuły się tylko 2 rzeczy – radio i silnik wycieraczki. Silniki produkcji ZEM są dostarczane do różnych gałęzi przemysłu, zarówno w Polsce jak i Europie. Wytwarzamy odporne mechanizmy i silniki stosowane w branży automotive (przemysł górniczy, autobusy, pojazdy szynowe) jako napęd wycieraczek, napęd regulowania szyb, silniki dmuchaw i wentylatorów. Silniki naszej produkcji wykorzystywane są również w branży meblarskiej jako napęd w stelażach ergonomicznych biurek, stołów o regulowanej wysokości, meblach komfortowych i fotelach sterowanych elektrycznie. Silniki stosowane są również jako napęd foteli masujących czy siłowników regulujących położenie foteli, materacy, stelaży łóżek. Ponadto mają zastosowanie także w łóżkach szpitalnych, pionizatorach czy sprzęcie rehabilitacyjnym. Produkowane przez nas mechanizmy napędowe znalazły także zastosowanie w bramach garażowych i przesuwnych, szlabanach i słupkach drogowych, a także w napędzaniu robotów sprzątających baseny. Nasze wyroby można również spotkać w doczepianych napędach do łódek wędkarskich, stołach weterynaryjnych, fotelach kosmetycznych, napędach rolet okiennych i wszędzie tam, gdzie dostępne jest napięcie 12-24V. Specjalizujemy się także w obróbce powierzchniowej części metalowych (galwanizowanie powłoki, obróbka skrawaniem (CNC)) zarówno na potrzeby własne, jak i zlecenia zewnętrzne. Posiadamy również własny wydział narzędziowy, zajmujący się produkcją i naprawą narzędzi oraz laboratorium chemiczne ze specjalistycznym sprzętem pomiarowym np. X-Ray, Couloscope, Spektrometr.
Co wyróżnia Państwa ofertę na tle konkurencji?
Nie produkujemy standardowych silników do wszystkiego. Wszystkie nasze wyroby mają indywidualny charakter odzwierciedlający potrzeby i wymagania klientów. Nasze hasło brzmi „raZEM napędzamy przyszłość” i odnosi się ono nie tylko do zintegrowanej załogi firmy, ale także do ścisłej współpracy z kontrahentami. Współpraca pozwala nam na rozwój, doskonalenie naszej produkcji, a także napędza nas do działania. Nasi klienci wśród atutów we współpracy z ZEM wymieniają najczęściej: elastyczność, dostosowanie wyrobu do ich potrzeb, wysoką wiedzę i doradztwo w rozwiązywaniu problemów, doświadczoną kadrę pracowniczą, dostępność i odpowiednie czasy realizacji. W zasadzie każdy klient znajdzie u nas swój niestandardowy produkt, który spełni jego wymagania techniczne i jakościowe. Stawiamy na wysoką jakość wyrobu finalnego, potrafimy spełnić wymagania naszych Klientów co do różnego rodzaju certyfikacji – produkujemy m.in. zgodnie z normami EMC, REACH, RoHS. Posiadamy też certyfikaty PN-EN ISO 9001: 2015-10 i PN-EN ISO 14001:2015-09. Jakość naszych silników jest sprawdzana oraz utrzymywana przez doświadczonych pracowników, a przeprowadzane badania wytrzymałości dotyczą 500 godzin pracy lub 20 tys. cykli pracy.
Do jakich firm szczególnie kierujecie swoją ofertę?
Każdy klient jest przez nas mile widziany, bo każdy przynosi nowy pomysł zastosowania naszego wyrobu. Wspólnie z klientem znajdujemy optymalne rozwiązanie „jego” potrzeb i oczywiście służymy pomocą naszej doświadczonej kadry inżynierskiej oraz doświadczonej załogi, aby gotowy wyrób spełniał stawiane wymagania. Obecnie oferta skierowana jest dla firm funkcjonujących w branży mebli biurowych, komfortowych oraz producentów łóżek szpitalnych. Chcielibyśmy jednak w najbliższej przyszłości poszerzyć tą listę o nowe rynki zbytu. Posiadamy duże doświadczenie w tworzeniu nowych wyrobów i rozwiązań dla różnych branż. Z naszych doświadczeń korzystają producenci pojazdów szynowych (pociągi, tramwaje), specjalistycznych maszyn górniczych i wydobywczych, producenci bram garażowych. Wszędzie tam gdzie standardowe rozwiązania zawiodły, jesteśmy w stanie zaprojektować dedykowane rozwiązanie, które dzięki wysokiej jakości podzespołów i precyzji wykonania będzie charakteryzować się wysoką niezawodnością oraz długoletnią, bezproblemową pracą.
Gdzie oprócz krajowego rynku można znaleźć Państwa produkty? Kim są Państwa główni klienci?
Przeważającą część stanowią klienci zagraniczni z obszaru Unii Europejskiej. Nasze wyroby dostarczamy głównie na rynek niemiecki, ale także do takich krajów jak: Belgia, Francja, Holandia, Wielka Brytania, państwa skandynawskie oraz kraje byłego RWPG. Spora część z wysyłek do Niemiec, finalnie trafia na rynek amerykański w gotowych produktach naszych klientów. Wysyłaliśmy również wzorce naszych produktów do Brazylii, Arabii Saudyjskiej oraz na kontynent afrykański. Śmiało można stwierdzić, że jesteśmy firmą o globalnym zasięgu, a nasze silniki odwiedziły już każdy cywilizowany kontynent. Asortyment części zamiennych do przemysłu motoryzacyjnego to głównie odbiorcy polscy. Ostatnio też polski producent mebli biurowych zdecydował się na rozszerzenie współpracy z nasza firmą, co nas bardzo ucieszyło. Jeśli więc spotkamy biurko lub łóżko poruszane elektrycznie można spodziewać się, że napędza go nasz wyrób.
Czy mógłby Pan opowiedzieć szerzej o możliwościach projektowo-konstrukcyjnych firmy?
Jak już wspomniałem wcześniej, dzięki kadrze inżynieryjnej i doświadczonym pracownikom jesteśmy w stanie zaprojektować praktycznie każdy silnik, mechanizm napędowy, usługę galwaniczną będące w naszym portfelu produkcyjnym czy możliwościach stosowanych u nas technologii pokryć galwanicznych. Nasza kadra działu technicznego składa się z doświadczonych i wykształconych technologów oraz konstruktorów, którzy przepracowali w ZEM wiele lat na różnych stanowiskach. Naszą uwagę skupiamy na rozwoju obecnie produkowanych wyrobów. Zależy nam na ograniczaniu emisji zanieczyszczeń do środowiska (ekologia), obniżaniu kosztów produkcji z zachowaniem wysokiej jakości oraz wdrażaniu nowych, funkcjonalnych rozwiązań, które interesują klientów. Współpracowaliśmy m.in. z Politechniką Wrocławską przy tworzeniu innowacyjnego rozwiązania jakim jest Elepompa. Podczas targów IWIS 2017 projekt „Pompa wyporowa ze zintegrowanym napędem elektrycznym” został nagrodzony złotym medalem. Urządzenie zostało opracowane w ramach grantu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (Program Badań Stosowanych) pt. „Opracowanie innowacyjnych rozwiązań wysokociśnieniowych pomp łopatkowych ze zintegrowanym mechatronicznym napędem elektrycznym”. Wspieramy też młodych inżynierów z PWr współpracując przy opracowaniach innowacyjnych rozwiązań pneumobilu. Zaprojektowaliśmy i wykonaliśmy prototypy również układy napędowe i mechaniczne do symulatora rowerowego.
W jakim obszarze szeroko rozumianego rynku produkcji urządzeń elektrycznych widzicie Państwo potencjał na dalszy rozwój? Czy w najbliższym czasie planujecie wprowadzić do oferty nowe produkty?
Nieustannie pracujemy nad poszerzeniem naszej oferty, ścisła współpraca z naszymi klientami pozwala na rozpoznawanie potrzeb rynku oraz reagowanie na nie. W najbliższym czasie planujemy wdrożyć nowy mechanizm napędowy dedykowany na rynek mebli biurowych. Zauważamy również, że szybko rozwijającym się rynkiem jest branża gamingowa, w której możemy znaleźć ruchome platformy do symulatorów VR. Pracujemy również nad własnym silnikiem bezszczotkowym. Właśnie w tych obszarach poszukujemy obecnie zarówno kooperantów, klientów, jak i doświadczonych pracowników - specjalistów. Wsparcie i współpraca są kluczowe przy wdrażaniu nowych rozwiązań.
Czy może Pan opowiedzieć o zapleczu produkcyjnym przedsiębiorstwa? Czy fabryka w Dusznikach-Zdroju wpisuje się w trend Przemysłu 4.0 i jest wyposażona w najnowocześniejsze technologie produkcji oraz kontroli jakości?
W ZEM z uwagi na specyfikę wyrobów, duża część produkcji odbywa się manualnie. Niemniej jednak wykorzystujemy również specjalistyczne maszyny produkcyjne oraz kontrolno-pomiarowe. Wyróżnić można nowoczesny automat do pokrywania powierzchni, składający się z 75 wanien procesowych, nowoczesną maszynę CNC firmy FANUC do obróbki powierzchniowej detali, a także szereg urządzeń pomiarowo-kontrolnych, takich jak: przyrządy do pomiaru grubości powłok couloscope (próba niszcząca detal), pomiar grubości za pomocą promieni rentgenowskich (próba nieniszcząca), analiza składu kąpieli metodą Atomowej Spektrometrii Absorpcyjnej (AAS), itp. Cały czas unowocześniamy park maszynowy i jego możliwości.
Zakłady Elektrotechniki Motoryzacyjnej konsekwentnie umacniają swoją pozycję na polskim oraz europejskim rynku. Proszę powiedzieć, co jest najważniejsze w Państwa działalności? Co jest strategicznym potencjałem Państwa firmy i kluczem do jej sukcesu?
Sercem naszego zakładu są ludzie – to od pracowników w dużej mierze zależy powodzenie naszej firmy. Dokładamy wszelkich starań, aby zapewnić naszym pracownikom należyte warunki, utrzymując doświadczonych i długoletnich pracowników. Motywujemy pracowników do rozwoju osobistego oraz firmy poprzez m.in. szkolenia wewnętrzne, zewnętrzne czy wewnątrzzakładową inicjatywę „Mam pomysł”, gdzie każdy pracownik może zgłosić pomysł na poprawę pracy, udoskonalenie procesu, itp. Staramy się również organizować imprezy integracyjne np. z okazji okrągłych jubileuszy istnienia firmy – w tym roku obchodzimy 75-lecie funkcjonowania nazwy ZEM, niestety obecna sytuacja epidemiczna w Polsce i na świecie utrudnia nam organizację tego wydarzenia. Co około 5 lat wydawana jest również książka z opisaną historią ZEM, w której znajdują się zdjęcia i spisy pracowników naszej firmy z konkretnych lat z podziałem na wydziały. Jest to swego rodzaju sposób na upamiętnienie wszystkich dzięki którym ZEM istnieje i może się rozwijać, a także pamiątka, dla każdego pracownika i jego rodziny.
Osiągnięcie sukcesu w biznesie nie byłoby możliwe bez odpowiedniego zarządzania i wykwalifikowanego personelu. Ile osób zatrudnia obecnie przedsiębiorstwo? Czy może Pan opowiedzieć o kadrze specjalistów firmy ZEM?
Obecnie zatrudniamy 106 osób, wiele z nich to wieloletni i doświadczeni pracownicy, którzy znają specyfikę wyrobów i szybko potrafią rozpoznać ich ewentualne wady. Niejednokrotnie to pracownicy produkcji są inicjatorami wprowadzenia zmian w produkcie lub procesie poprzez wspomniany wcześniej „Mam pomysł”. Często również zdarza się sytuacja, że w jednym czasie w ZEM pracują całe rodziny: mąż z żoną, ojciec z synem, brat z siostrą, co wpisuje się w charakter firmy rodzinnej. Wpływ na to ma oczywiście również stosunkowo niewielka społeczność w jakiej funkcjonuje firma – Kotlina Kłodzka. Rodzinna atmosfera i możliwość przekazywania doświadczenia z pokolenia na pokolenia zapewnia nam odpowiedni poziom dopasowania zespołu i posiadanych umiejętności. Staramy się również współuczestniczyć w rozwoju osobistym pracowników dając im możliwość zdobywania wykształcenia w potrzebnych w firmie obszarach poprzez dofinansowania do kształcenia zgodnego z profilem zawodowym. Bliska współpraca z placówkami oświaty zapewnia nam młodych pracowników, których chętnie przyjmujemy na praktyki zawodowe. Wspieramy również lokalne inicjatywy, w których czynny udział biorą nasi pracownicy.
Pandemia koronawirusa odcisnęła swoje piętno na wielu branżach. Czy epidemia Covid-19 wpłynęła również na działalność Państwa firmy?
Oczywiście. Chociaż początek pandemii był jednak dla nas łaskawy – nasza sprzedaż się zwiększyła z racji zwiększonego popytu na łóżka szpitalne oraz załamania na rynku chińskim. Nie zanotowaliśmy też przestoju produkcji, pracowaliśmy cały czas, lecz w II połowie 2020 roku dało już się zauważyć spadek zamówień i musieliśmy ograniczyć czas pracy o 20%, a pod koniec roku podjąć trudną decyzję o zwolnieniu części pracowników. Poważniejsze skutki pandemii zaczęliśmy odczuwać dopiero w tym roku, znaczny spadek zamówień z sektora mebli biurowych (z racji przejścia na „home office”) mocno odcisnął swoje piętno na naszej sprzedaży. Nadal jednak udało nam się uniknąć dłuższych przestoi spowodowanych przez koronawirusa. Dostawy i wysyłki odbywały się w zasadzie bez istotnych opóźnień, dzięki korzystaniu ze sprawdzonych długoletnich rozwiązań i firm transportowych oraz stabilnym dostawcom materiałów. Nie mniej jednak, w celu utrzymania funkcjonowania działalności, byliśmy zmuszeni do redukcji zatrudnienia o około 40% na przestrzeni ostatnich 2 lat. Byliśmy beneficjentami pomocy rządowych i unijnych, ale oceniając to z perspektywy czasu i rozmów z naszymi zagranicznymi kontrahentami, była to przysłowiowa „kropla w morzu potrzeb”. Obecnie pracujemy nad stopniowym powrotem do sytuacji przed pandemią i dalszym realizowaniem naszych celów.
Jak przedstawiają się plany przedsiębiorstwa na najbliższe lata? Jakie stawiacie przed sobą wyzwania?
Pozyskanie nowych rynków (branża gamingowa) oraz klientów w dotychczasowych obszarach działalności, rozszerzenie oferty produktów (silniki bezszczotkowe), a także rozwój gałęzi usługowych w których ciągle mamy wolne moce przerobowe w zakresie obróbki powierzchniowej, pokrywanie galwaniczne i skrawanie CNC. Mamy świadomość, że największym wyzwaniem w perspektywie średniookresowej będzie utrzymanie wysokiej jakości specjalistów z doświadczeniem w pracy w naszej firmie. Wynika to głównie ze zmian pokoleniowych które przed nami oraz trendem do migracji młodzieży do dużych miast. Mamy jednak nadzieję, że nasze starania w zakresie współpracy z lokalnymi placówkami oświaty oraz wspieranie lokalnych przedsięwzięć, przyniosą skutki i firma nie odczuje negatywnych skutków wyżej wymienionych zmian. Kolejny raz zaznaczamy jak ważna jest z naszej perspektywy współpraca oraz wzajemne dzielenie się doświadczeniem i poglądami przy jednoczesnym zrozumieniu potrzeb.
Zakłady Elektrotechniki Motoryzacyjnej Sp. z o.o. jest firmą rodzinną z wieloletnią tradycją. Proszę powiedzieć, z jakich dotychczasowych osiągnięć firmy jest Pan najbardziej dumny?
Mimo różnych przeciwności (kryzysu w 2008, rozwoju pandemii w 2020/21) udaje nam się je przezwyciężyć i dalej się rozwijać. Małymi krokami dążymy do założonych celów w realizacji oczekiwań klientów i naszych własnych, przy jednoczesnym zachowaniu poszanowania dla środowiska i potrzeb lokalnej społeczności. Jest to odzwierciedlenie spisanych wizji i misji firmy, co bardzo nas cieszy. Do wspomnianej już kluczowej współpracy i dzielenia się doświadczeniem należy dodać jeszcze zachowanie harmonii. Obowiązują u nas 2 powiedzenia: „ZEM jest skazany na sukces, bo rzeczy niemożliwe robimy od ręki a cuda zajmują nam kolejną chwilę.” oraz „Na początku był ZEM dopiero później powstał Świat.”
